سابقه استعمال مواد مخدر به قدمت زمانی که بشر به خواص طبی برخی گیاهان روی آورد و متوجه تغییر احساسات و هیجانات پس از مصرف آنها شد بر می گردد. به تدریج سوء مصرف مواد جزئی از اسلوب زندگی شد. برخی از مواد ماندگاری ، مقبولیت ، و شیوع بیشتری پیدا کرد مثل تریاک ، هروئین ، الکل ، سیگار ، حشیش ، کوکائین ، و ...
1 ) مصرف تفریحی و تفننی
2 ) کاهش فاصله مصرف و افزایش مقدار مصرف
3 ) وابستگی به مواد و مصرف اجباری
4 ) شکل گیری دوره های تحمل و محرومیت
انجمن روانپزشکی آمریکا علائم وابستگی به مواد را مجموعه ای از علائم شناختی ، رفتاری ، و فیزیولوژیک دانسته است که بر اساس آن فرد علیرغم داشتن اختلالات وابسته به مواد ، مصرف آن را ادامه می دهد. در چنین مواردی الگویی برای مصرف وجود دارد که معمولا منجر به تحمل ، محرومیت ، و رفتار اجباری برای مصرف مواد می شود.
نیاز به مقدار بیشتر مواد برای رسیدن به تاثیر مورد نظر
تغییرات رفتاری سازش نایافته با پیامدهای فیزیولوژیک و شناختی که بر اثر کاهش تجمع یک ماده در خون یا بافت فرد معتاد پدید می آید.
مثال : مورفین ، تریاک ، شیره ، هروئین ، کدئین ، متادون ، ترامادول ، دیفنوکسیلات
مثال : داروهای آرام بخش ( خانواده پام ) ، آلپرازولام ( زاناکس ) ، TCA( آمی تریپتیلین ، نور تیلیپتیلین ، دوکسپین ) ، زولپیدم ( زولپیرکس ) ، الکل
مثال : خانواده کانابیس ( حشیش و ...) ، قارچ ، اسید ، X ، LSD
مثال : کوکائین ، متامفتامین ( شیشه ) ، ریتالین ، کافئین ، سیگار
منابع : کتاب "اعتیاد و فرایند پیشگیری "تالیف دکتر هادی بهرامی احسان